संयुक्त राष्ट्र संघाची स्थापना आणि जागतिक शांततेचा संकल्प-2-🌍🤝

[Atul Kaviraje]

The Founding of the United Nations (1947): On November 25, 1947, the first session of the United Nations General Assembly took place in Paris, France, after its establishment in 1945.

संयुक्त राष्ट्र संघाची स्थापना (1947): 25 नोव्हेंबर 1947 रोजी, 1945 मध्ये स्थापना झाल्यानंतर पॅरिस, फ्रान्समध्ये संयुक्त राष्ट्र महासभेचे पहिले सत्र झाले.

संयुक्त राष्ट्र संघाची स्थापना आणि जागतिक शांततेचा संकल्प (इ.स. १९४७)-

📌 लेखाचे सविस्तर विश्लेषण (Detailed Analysis of the Article)

१. संयुक्त राष्ट्रसंघाची पार्श्वभूमी (१९४५) 💣

अ. महायुद्धाचा अनुभव: दुसऱ्या महायुद्धामुळे जगभरातील कोट्यवधी लोकांचे प्राण गेले आणि अमाप आर्थिक नुकसान झाले. या महाविनाशानंतर जगाला एक गरज भासली की, असे युद्ध पुन्हा होऊ नये.
ब. लीग ऑफ नेशन्सची अपयशी बाजू: पहिल्या महायुद्धानंतर स्थापन झालेल्या 'लीग ऑफ नेशन्स'ला दुसरे महायुद्ध रोखण्यात अपयश आले होते. त्यामुळे संयुक्त राष्ट्र संघ अधिक मजबूत आणि परिणामकारक असावा असा प्रयत्न करण्यात आला.
क. सन फ्रान्सिस्को परिषद (Charter स्वीकार): २४ ऑक्टोबर १९४५ रोजी 'संयुक्त राष्ट्र सनद' (UN Charter) लागू झाली आणि अधिकृतपणे संयुक्त राष्ट्र संघाची स्थापना झाली.

२. संघाची मुख्य उद्दिष्ट्ये आणि तत्त्वे 🕊�

संयुक्त राष्ट्र संघाची चार प्रमुख उद्दिष्ट्ये आहेत:

अ. जागतिक शांतता व सुरक्षा: राष्ट्रा-राष्ट्रांमधील वाद शांततेने सोडवणे. (प्रतीक: 🕊�)

ब. मानवी हक्कांचे संरक्षण: वंश, लिंग किंवा धर्मावर आधारित कोणताही भेदभाव न ठेवता मानवाधिकारांचे रक्षण करणे. (प्रतीक: ✋)

क. आंतरराष्ट्रीय कायद्याचा आदर: सदस्य राष्ट्रांनी आंतरराष्ट्रीय कायद्याचे आणि करारांचे पालन करावे.

ड. सदस्य राष्ट्रांचे सार्वभौमत्व: प्रत्येक सदस्य राष्ट्र समान आणि स्वतंत्र आहे.

३. पहिल्या सत्राचे ऐतिहासिक सत्य (लंडन, १९४६) 🏛�

अ. उद्घाटन: संयुक्त राष्ट्र महासभेचे (UN General Assembly) पहिले सत्र १० जानेवारी १९४६ रोजी लंडन, इंग्लंड येथील 'मेथोडिस्ट सेंट्रल हॉल' (Methodist Central Hall) येथे भरले.
ब. ठिकाण: ही घटना पॅरिसमध्ये नव्हे, तर लंडनमध्ये घडली. या सत्रात ५१ राष्ट्रांचे प्रतिनिधी उपस्थित होते.
क. पहिले कार्य: महासभेच्या कामकाजाचे नियम, प्रक्रिया निश्चित करणे आणि सुरक्षा परिषद व आर्थिक व सामाजिक परिषदेसारख्या प्रमुख अंगांच्या सदस्यांची निवड करणे हे प्राथमिक कार्य होते.

४. २५ नोव्हेंबर १९४७ चे निर्णायक महत्त्व 📜

अ. पॅलेस्टाईन फाळणी अहवाल: ही तारीख पॅरिसमधील पहिल्या सत्राची नसून, न्यूयॉर्कमध्ये सुरू असलेल्या महासभेच्या दुसऱ्या नियमित सत्रातील (Second Session of UNGA) एक महत्त्वपूर्ण टप्पा होती. २५ नोव्हेंबर १९४७ रोजी, पॅलेस्टाईनच्या भविष्याबाबतचा महत्त्वाचा 'Ad Hoc Committee' चा अहवाल महासभेत सादर करण्यात आला.
ब. फाळणीचा ठराव (Resolution 181): या अहवालात पॅलेस्टाईनला अरब राष्ट्र आणि ज्यू राष्ट्र अशा दोन स्वतंत्र राज्यांमध्ये विभाजित करण्याची शिफारस होती. २९ नोव्हेंबर १९४७ रोजी हा ऐतिहासिक ठराव (Resolution 181) महासभेने मंजूर केला.
क. महत्त्व: या निर्णयाने मध्यपूर्वेतील (Middle East) भू-राजकारणाला (Geopolitics) कायमचे वळण दिले आणि इस्रायलच्या निर्मितीचा (१९४८) मार्ग मोकळा झाला. (Emoji सारांश: 🇵🇸🇮🇱 विभाजन, संघर्ष, महत्त्वाचा ठराव)

५. पॅरिसमधील पहिले ऐतिहासिक सत्र (१९४८) 🇫🇷

अ. पॅरिसमधील सत्र: संयुक्त राष्ट्र महासभेचे पहिले सत्र पॅरिसमध्ये भरले नव्हते. पॅरिसमधील पहिले सत्र १९४८ मध्ये (तिसरे नियमित सत्र) पॅले दे शायलॉ (Palais de Chaillot) येथे भरले होते.
ब. मानवी हक्कांचा जाहीरनामा (UDHR): पॅरिसमधील हे सत्र अत्यंत महत्त्वाचे ठरले, कारण याच सत्रात १० डिसेंबर १९४८ रोजी जागतिक मानवी हक्कांचा जाहीरनामा (Universal Declaration of Human Rights) मंजूर करण्यात आला. (प्रतीक: 💡)

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.11.2025-मंगळवार.
===========================================