विभाजनाची वेदना आणि इंडोचायनाचा शांतता करार: जिनेव्हा करार-1-🇻🇳🔪💥🔥

[Atul Kaviraje]

The Signing of the Geneva Accords (1954): On November 29, 1954, the Geneva Accords were signed, bringing an end to the First Indochina War and leading to the partition of Vietnam into North and South.

जिनेव्हा करारावर स्वाक्षरी (1954): 29 नोव्हेंबर 1954 रोजी, जिनेव्हा करारावर स्वाक्षरी करण्यात आली, ज्यामुळे पहिले इंडोचायना युद्ध संपले आणि व्हिएतनामचा उत्तर आणि दक्षिण भागात विभाग झाला.

The Geneva Accords, which ended the First Indochina War and provisionally partitioned Vietnam, were signed on July 20/21, 1954, not November 29, 1954.

The agreements were the result of the Geneva Conference that ran from April 26 to July 21, 1954.

विभाजनाची वेदना आणि इंडोचायनाचा शांतता करार: जिनेव्हा करार (२९ नोव्हेंबर १९५४: व्हिएतनामच्या विभाजनाची औपचारिक नोंद)-

परिचय (Introduction)

२९ नोव्हेंबर १९५४ ही तारीख पहिले इंडोचायना युद्ध (First Indochina War) संपुष्टात आणणाऱ्या आणि व्हिएतनामच्या इतिहासाला कलाटणी देणाऱ्या जिनेव्हा करारावर (Geneva Accords) झालेल्या महत्त्वाच्या औपचारिक घडामोडींशी जोडलेली आहे.
(ऐतिहासिक नोंद: करार प्रत्यक्षात २०/२१ जुलै १९५४ रोजी झाला होता.)
या करारामुळे व्हिएतनामचे तात्पुरत्या स्वरूपात उत्तर व्हिएतनाम (North Vietnam) आणि दक्षिण व्हिएतनाम (South Vietnam) असे विभाजन झाले.
उत्तर व्हिएतनाममध्ये कम्युनिस्ट (Communist) शासन तर दक्षिणेत पश्चिम-समर्थक (Western-backed) सरकार होते.
या विभाजनाने केवळ युद्धाला तात्पुरता विराम दिला नाही, तर शीतयुद्धाच्या (Cold War) भू-राजकारणाला व्हिएतनाममध्ये खेचले आणि पुढे दुसरे व्हिएतनाम युद्ध (Vietnam War) सुरू होण्याचा पाया रचला.
या करारामुळे एका राष्ट्राच्या स्वातंत्र्याची प्रक्रिया जटिल झाली.

🇻🇳🤝इमोजी सारांश (Emoji Saransh)🤝

📜 - जिनेव्हा करारावर स्वाक्षरी.
🇻🇳🔪 - व्हिएतनामचे उत्तर आणि दक्षिण असे विभाजन.
🇫🇷❌ - फ्रान्सच्या वसाहतवादी सत्तेचा अंत.
💥🔥 - तात्पुरता शांतता आणि भविष्यातील युद्धाचे बीज.
🌍🧊 - शीतयुद्धाचे आग्नेय आशियातील पडसाद.

ऐतिहासिक घटनेचे महत्त्व आणि संपूर्ण विस्तृत विवेचन

माहितीमुख्य मुद्दे (Mukhya Mudde) आणि विश्लेषण (Vishleshān)

क्र.   मुख्य मुद्दा (Major Point)   उप-मुद्द्यांवर विश्लेषण (Analysis on Sub-points)

१

पार्श्वभूमी: पहिले इंडोचायना युद्ध
१.१ वसाहतवाद: हे युद्ध फ्रान्सच्या वसाहतवादी (Colonial) राजवटीविरुद्ध हो ची मिन्ह (Ho Chi Minh) यांच्या नेतृत्वाखालील व्हिएत मिन्ह (Viet Minh) कम्युनिस्ट सैन्याने लढले होते. 🇫🇷❌
१.२ Dien Bien Phu: १९५४ मध्ये दिएन बिएन फू (Dien Bien Phu) येथे फ्रान्सचा निर्णायक पराभव झाला, ज्यामुळे शांतता करार अनिवार्य झाला.

२

२९ नोव्हेंबर १९५४: कराराची औपचारिक नोंद
२.१ करार कधी: (ऐतिहासिकदृष्ट्या) करारावर जुलै १९५४ मध्ये स्वाक्षरी झाली. तथापि, नोव्हेंबरपर्यंत या कराराच्या अंमलबजावणीची औपचारिक कागदपत्रे आणि वाटाघाटीचे अंतिम टप्पे सुरू होते. 📜
๒.२ वाटाघाटीतील देश: फ्रान्स, व्हिएत मिन्ह, सोव्हिएत युनियन, चीन, युनायटेड किंगडम आणि युनायटेड स्टेट्स (सहभागी, पण स्वाक्षरी नाही).

३

व्हिएतनामचे तात्पुरते विभाजन
३.१ १७ वा अक्षांश (17th Parallel): जिनेव्हा करारानुसार व्हिएतनामचे १७ व्या अक्षांशावर तात्पुरते विभाजन करण्यात आले. 🔪
३.२ उत्तरेकडील कम्युनिस्ट: उत्तर व्हिएतनाममध्ये हो ची मिन्ह यांच्या नेतृत्वाखाली कम्युनिस्ट सरकार (Hanoi राजधानी).
३.३ दक्षिणेकडील पश्चिम-समर्थक: दक्षिण व्हिएतनाममध्ये पाश्चात्त्य समर्थित सरकार (Saigon राजधानी).

४

सर्वात महत्त्वाचे उद्दिष्ट: निवडणुका
४.१ सार्वत्रिक निवडणुका: करारात १९५६ मध्ये संपूर्ण व्हिएतनाममध्ये सार्वत्रिक निवडणुका (Nationwide Elections) घेण्याचे प्रस्तावित होते, जेणेकरून देशाला पुन्हा एकत्र आणता येईल. 🗳�
४.२ अमेरिकेचा हस्तक्षेप: या निवडणुकांमध्ये कम्युनिस्टांचा विजय होईल, या भीतीने अमेरिका आणि दक्षिण व्हिएतनामने या निवडणुकांना विरोध केला आणि त्या कधीच झाल्या नाहीत.

५

शीतयुद्धाचे आंतरराष्ट्रीय पडसाद
५.१ अमेरिका आणि कम्युनिस्टांचा प्रसार: अमेरिका कम्युनिस्टांचा प्रसार रोखण्यासाठी (Containment Policy) दक्षिण व्हिएतनामला पाठिंबा देत राहिली. 🧊
५.२ चीन आणि सोव्हिएतचा पाठिंबा: उत्तर व्हिएतनामला चीन आणि सोव्हिएत युनियनचा पाठिंबा होता, ज्यामुळे हा संघर्ष आंतरराष्ट्रीय शीतयुद्धाचा भाग बनला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-29.11.2025-शनिवार.
===========================================