४ डिसेंबर १९१८ – फिनलंडने रशियापासून स्वातंत्र्य घोषित केले:-1-

[Atul Kaviraje]

1918 – Finland Declares Independence from Russia: Finland declared its independence from Russia, amid the chaos of the Russian Revolution, and began its path toward becoming a sovereign nation.

Marathi Translation: ४ डिसेंबर १९१८ – फिनलंडने रशियापासून स्वातंत्र्य घोषित केले:-

फिनलंडने रशियापासून स्वातंत्र्य घोषित केले, रशियन क्रांतीच्या गोंधळात, आणि एक सार्वभौम राष्ट्र बनण्यासाठी त्याचा मार्ग सुरू केला.

४ डिसेंबर १९१८ – फिनलंडने रशियापासून स्वातंत्र्य घोषित केले: एक ऐतिहासिक पर्व

परिचय (Introduction)

४ डिसेंबर १९१८ ही तारीख फिनलंडच्या इतिहासातील एका महत्त्वाच्या टप्प्याची सूचक आहे, ज्याने फिनलंडच्या सार्वभौमत्वाच्या मार्गाचा आरंभ केला. रशियन क्रांतीमुळे निर्माण झालेल्या राजकीय गोंधळाचा फायदा घेत फिनलंडने ६ डिसेंबर १९१७ रोजी (या लेखाचा केंद्रबिंदू असलेल्या घटनेच्या जवळपास) स्वातंत्र्य घोषित केले होते. तथापि, १९१८ साल हे फिनलंडसाठी राजकीय स्थिरता आणि आंतरराष्ट्रीय मान्यतेच्या दिशेने प्रवास सुरू करण्याचे वर्ष ठरले. जवळपास ११५ वर्षे रशियाच्या अधिपत्याखाली राहिल्यानंतर, फिनलंडने या दिवसाच्या आसपास आपले भविष्य स्वतःच्या हातात घेण्याची सुरुवात केली. हा लेख याच ऐतिहासिक घटनेचे महत्त्व, तिची पार्श्वभूमी आणि त्यानंतरचा प्रवास स्पष्ट करतो.

इमोजी सारांश (Emoji Saransh):
📅 ४ डिसेंबर १९१८: फिनलंडचा स्वातंत्र्यमार्ग 🇫🇮 ➡️ रशियन क्रांतीचा गोंधळ 💥 ➡️ सार्वभौम राष्ट्र 👑

फिनलंडच्या स्वातंत्र्याचे १० प्रमुख टप्पे आणि विश्लेषण

१. ऐतिहासिक पार्श्वभूमी: रशियाच्या राजवटीखालील फिनलंड

अ) स्वीडिश राजवट (१८०९ पूर्वी): फिनलंड अनेक शतके स्वीडनच्या राजवटीखाली होते.

ब) रशियन अधिपत्य (१८०९-१९१७): १८०९ मध्ये, रशियाने स्वीडनकडून फिनलंड जिंकून घेतले आणि ते 'ग्रँड डची ऑफ फिनलंड' (Grand Duchy of Finland) म्हणून स्थापित केले. या काळात फिनलंडला काही प्रमाणात स्वायत्तता मिळाली, ज्यामुळे त्यांची भाषा आणि संस्कृती जपली गेली.

विश्लेषण: रशियाने दिलेली ही मर्यादित स्वायत्तता (उदा. स्वतःचे कायदे आणि चलन) स्वातंत्र्याच्या बीजांना पोषक ठरली.

२. रशियन क्रांतीचा गोंधळ आणि संधी 💥

अ) फेब्रुवारी आणि ऑक्टोबर क्रांती (१९१७): १९१७ मध्ये रशियामध्ये झालेल्या क्रांतीमुळे झारशाही कोसळली. रशियन केंद्रीय सत्ता कमकुवत झाल्याने फिनलंडला स्वतःच्या स्वातंत्र्याची घोषणा करण्याची अभूतपूर्व संधी मिळाली.

ब) अस्थिरता आणि निर्गमन: रशियन सैन्याची फिनलंडमधून माघार आणि पेत्रोग्राडमधील (Petrograd) सत्तासंघर्ष यामुळे फिनलंडच्या नेतृत्वाने त्वरित पाऊल उचलण्याचा निर्णय घेतला.

विश्लेषण: रशियातील अंतर्गत कलह हा फिनलंडच्या स्वातंत्र्याचा मुख्य उत्प्रेरक (Catalyst) ठरला.

३. स्वातंत्र्याची घोषणा (डिसेंबर १९१७)

अ) ६ डिसेंबर १९१७: फिनलंडच्या संसदेने (Eduskunta) स्वातंत्र्याची घोषणा केली. हा दिवस फिनलंडमध्ये 'स्वातंत्र्य दिन' म्हणून साजरा केला जातो.

ब) बोल्शेव्हिक मान्यता (जानेवारी १९१८): व्लादिमीर लेनिन यांच्या नेतृत्वाखालील रशियन बोल्शेव्हिक सरकारने फिनलंडच्या स्वातंत्र्याला मान्यता दिली.

विश्लेषण: रशियाने दिलेली ही मान्यता, जरी सोव्हिएत रशियाच्या धोरणाचा भाग असली, तरी फिनलंडच्या सार्वभौमत्वासाठी अत्यंत महत्त्वाची ठरली.

४. १९१८ चे फिनलंडचे गृहयुद्ध (Civil War) ⚔️

अ) दोन तट: स्वातंत्र्यानंतर फिनलंड लगेचच एका भीषण गृहयुद्धात ओढले गेले. यात 'रेड्स' (समाजवादी आणि कामगार) आणि 'व्हाईट्स' (सरकारी सैन्य आणि भूधारक) असे दोन गट होते.

ब) 'व्हाईट' गटाचा विजय: व्हाईट गार्डला जर्मनीची मदत मिळाली आणि त्यांनी 'रेड' गटाचा पराभव केला.

विश्लेषण: गृहयुद्धामुळे देशाला मोठी किंमत मोजावी लागली, परंतु यातूनच एका मजबूत, गैर-समाजवादी राष्ट्राच्या निर्मितीचा पाया रचला गेला.

५. जर्मनी आणि इतर आंतरराष्ट्रीय घटक

अ) जर्मनीचा सक्रिय सहभाग: गृहयुद्धादरम्यान, जर्मनीने 'व्हाईट' गटाला सैन्य आणि प्रशिक्षण देऊन मदत केली, ज्यामुळे रशियाचा प्रभाव कमी झाला.

ब) पाश्चात्त्य राष्ट्रांची भूमिका: ब्रिटन आणि अमेरिकेसारख्या पाश्चात्त्य राष्ट्रांनी सुरुवातीला सावध भूमिका घेतली, परंतु नंतर त्यांनी फिनलंडच्या स्वातंत्र्याला पाठिंबा दिला.

उदाहरण (Reference): जर्मनीने फिनलंडला पाठवलेल्या 'जेगर' (Jäger) सैनिकांनी व्हाईट गार्डच्या विजयात निर्णायक भूमिका बजावली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-04.12.2025-गुरुवार.
===========================================