६ डिसेंबर १९३३ – यूएस संविधानातील २१वी सुधारणा मान्य:-1-

[Atul Kaviraje]

1933 – The 21st Amendment to the U.S. Constitution is Ratified: The 21st Amendment was ratified, repealing Prohibition and making the sale and consumption of alcohol legal again in the United States.

Marathi Translation: ६ डिसेंबर १९३३ – यूएस संविधानातील २१वी सुधारणा मान्य:-

२१वी सुधारणा मान्य करण्यात आली, ज्यामुळे मद्यपान निषेध रद्द झाला आणि यूएसमध्ये मद्य विक्री आणि सेवन कायदेशीर झाले.

🥃 ६ डिसेंबर १९३३: अमेरिकेच्या संविधानातील २१वी सुधारणा – प्रोहिबिशनचा अंत

🔹 १. परिचय: २१वी सुधारणा (Introduction: The 21st Amendment)

६ डिसेंबर १९३३ हा अमेरिकेच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा दिवस आहे. याच दिवशी अमेरिकेच्या संविधानातील २१वी सुधारणा (Twenty-first Amendment) अधिकृतपणे मान्य (Ratified) झाली. या सुधारणेमुळे, अमेरिकेत १९२० पासून लागू असलेला वादग्रस्त 'प्रोहिबिशन' (Prohibition - मद्यपान निषेध) हा कायदा रद्द करण्यात आला. या निर्णयाने केवळ दारूची विक्री आणि सेवन पुन्हा कायदेशीर केले नाही, तर अमेरिकेच्या समाजकारण, राजकारण आणि अर्थकारणावर दूरगामी परिणाम केले. ही सुधारणा अमेरिकेच्या इतिहासातील एकमेव अशी घटना आहे, जिने एका पूर्वीच्या संवैधानिक सुधारणेला (१८वी सुधारणा) रद्द केले.

प्रतीक सारंश: 📜 संविधान + 🚫 १८वी सुधारणा $\rightarrow$ ✅ २१वी सुधारणा

🔸 २. १८वी सुधारणा: मद्यपान निषेधाची मूळ कारणे (The 18th Amendment: Original Causes)

प्रोहिबिशनची सुरुवात १८ व्या सुधारणेद्वारे झाली. सामाजिक आणि नैतिक सुधारणांची मागणी करणाऱ्या 'टेम्परन्स चळवळी'तून (Temperance Movement) याचा जन्म झाला.

२.१. सामाजिक समस्या: १९ व्या शतकात, दारूच्या अतिसेवनामुळे (विशेषतः पुरुषांमध्ये) कुटुंबांवर होणारे अत्याचार, दारिद्र्य आणि कामाच्या ठिकाणी होणारे अपघात वाढले होते.

२.२. नैतिक आधार: धार्मिक गट (Religious Groups) आणि महिला संघटना (उदा. Women's Christian Temperance Union) यांचा असा विश्वास होता की दारू हे सर्व सामाजिक समस्यांचे मूळ आहे आणि तिचा निषेध केल्यास समाज अधिक नैतिक होईल.

२.३. कायदेशीर अंमलबजावणी: १९१९ मध्ये १८ वी सुधारणा मान्य झाली, ज्यामुळे दारूचे उत्पादन, विक्री आणि वाहतूक (Consumption वगळता) पूर्णपणे अवैध ठरली. याची अंमलबजावणी 'व्होल्स्टेड ॲक्ट' (Volstead Act) द्वारे १९२० पासून सुरू झाली.

🔹 ३. 'व्होल्स्टेड' युग: अंमलबजावणी आणि प्रतिक्रिया (The 'Volstead' Era: Implementation and Reaction)

प्रोहिबिशन लागू झाल्यानंतर अमेरिकेत 'व्होल्स्टेड युग' सुरू झाले. मात्र, या कायद्याला लोकांचा अपेक्षित पाठिंबा मिळाला नाही.

३.१. भूमिगत बाजार (Bootlegging): दारूची मागणी कमी न झाल्याने, दारूची तस्करी (Bootlegging) आणि भूमिगत विक्री मोठ्या प्रमाणावर सुरू झाली.

उदाहरण: मेक्सिको, कॅनडा आणि कॅरिबियन बेटांवरून अमेरिकेत अवैध मार्गाने दारू आणली जात होती.

३.२. स्पीकइसीज (Speakeasies): कायद्यापासून लपून चालवल्या जाणाऱ्या अवैध बारना 'स्पीकइसीज' (Speakeasies) म्हटले जाई. १९२९ पर्यंत न्यूयॉर्क शहरात हजारो स्पीकइसीज गुप्तपणे कार्यरत होत्या.

२.३. कायद्याचा अनादर: सामान्य नागरिक देखील घरात अवैध दारू (उदा. मूनशाइन) बनवू लागले, ज्यामुळे कायद्याची अंमलबजावणी करणे प्रशासनाला अशक्य झाले.

🔸 ४. प्रोहिबिशनचे मोठे नकारात्मक परिणाम (Major Negative Consequences of Prohibition)

मद्यपान निषेधाने ज्या समस्या कमी करण्याची अपेक्षा होती, त्या उलट अनेक नवीन आणि गंभीर समस्या निर्माण झाल्या.

४.१. संघटित गुन्हेगारीचा उदय (Rise of Organized Crime): अवैध दारूच्या व्यवसायातून प्रचंड नफा मिळू लागल्याने माफिया (Mafia) आणि संघटित गुन्हेगारीचा उदय झाला. अल कॅपोन (Al Capone) सारखे कुख्यात गुन्हेगार याच काळात मोठे झाले.

प्रतीक: 🔫 गुन्हेगारी + 💰 अवैध नफा

४.२. विषारी दारू (Poisoned Alcohol): अवैध दारू बनवताना गुणवत्तेवर नियंत्रण नसल्यामुळे, विषारी (Toxic) दारू पिऊन हजारो लोक मरण पावले किंवा गंभीर आजारी पडले.

४.३. सरकारी महसुलाचे नुकसान: दारूवरील कर (Tax) बंद झाल्याने सरकारचा मोठा महसूल बुडाला. महामंदीच्या काळात (Great Depression) ही आर्थिक झीज भरून काढणे आवश्यक होते.

🔹 ५. रद्दीकरणाची वाढती मागणी (Growing Demand for Repeal)

१९२० च्या दशकाच्या अखेरीस, प्रोहिबिशनला विरोध करणारे राजकीय आणि सामाजिक गट अधिक सक्रिय झाले.

५.१. आर्थिक दबाव: १९२९ मध्ये आलेल्या महामंदीमुळे (Great Depression) अमेरिकेची अर्थव्यवस्था कोलमडली होती. दारूवरील करातून सरकारला पुन्हा महसूल मिळवण्याची तीव्र गरज निर्माण झाली.

५.२. राजकीय बदल: डेमोक्रॅटिक पक्षाने प्रोहिबिशन रद्द करण्याचे वचन दिले, ज्यामुळे त्यांना जनतेचा मोठा पाठिंबा मिळाला.

५.३. सुधारणा गट: 'असोसिएशन अगेन्स्ट द प्रोहिबिशन अमेंडमेंट' (AAPA) सारख्या गटांनी मतदारांना जागृत केले आणि रद्दीकरणाची मोहीम प्रभावीपणे चालवली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.12.2025-शनिवार.
===========================================