📜 ॥ ज्ञानेश्वरी भावार्थदीपिका ॥ – ‘अर्जुनविषादयोग’ओवी क्रमांक १३-1-🏹🧠💡😭💔🚫

[Atul Kaviraje]

॥ ज्ञानेश्वरी भावार्थदीपिका ॥
॥ अथ प्रथमोऽध्यायः – अध्याय पहिला ॥

॥ अर्जुनविषादयोगः ॥

विचारी तूं अर्जुनु । कीं कारुण्यें किजसी दीनु ।सांग पां अंधकारें भानु । ग्रासिला आथी ? ॥ १३ ॥
विचार कर. तू प्रत्यक्ष अर्जुन आणि करूणेने तुला दीन करून सोडावे ! सांग बरे अंधकार सूर्याला कधी ग्रासेल काय ? ॥२-१३॥

📜 ॥ ज्ञानेश्वरी भावार्थदीपिका ॥ – 'अर्जुनविषादयोग' विवेचन 💡

मराठी लेख: ओवी क्रमांक १३ चा सखोल भावार्थ आणि विवेचन

ओवी:
विचारी तूं अर्जुनु । कीं कारुण्यें किजसी दीनु ।सांग पां अंधकारें भानु । ग्रासिला आथी ? ॥ १३ ॥

मराठी अर्थ (मूळ):
विचार कर. तू प्रत्यक्ष अर्जुन आणि करूणेने तुला दीन करून सोडावे! सांग बरे अंधकार सूर्याला कधी ग्रासेल काय? ॥२-१३॥

॥ आरंभ (Introduction) ॥
संत ज्ञानेश्वर महाराजांनी 'ज्ञानेश्वरी'मध्ये भगवतगीतेचा भावार्थ अत्यंत सोप्या मराठी भाषेत मांडला आहे. हा विशिष्ट श्लोक/ओवी (जी गीतेच्या दुसऱ्या अध्यायातील १३ व्या क्रमांकाची आहे) भगवान श्रीकृष्ण अर्जुनाला त्याच्या मोहावस्थेतून बाहेर काढण्यासाठी बोलले आहेत. कुरुक्षेत्रावर आपल्याच बांधवांना समोर पाहून अर्जुन शोकाने ग्रासला आणि त्याने युद्ध न करण्याचा निर्णय घेतला. यावेळी श्रीकृष्ण त्याला आत्मतत्त्वाचे आणि कर्तव्याचे ज्ञान देतात. ही ओवी केवळ अर्जुनाला उद्देशून नसून, मोहामुळे कर्तव्यच्युत झालेल्या प्रत्येक मनुष्यासाठी एक तेजस्वी संदेश आहे.

प्रत्येक ओळीचा अर्थ आणि विस्तृत विवेचन (Pratyek OLICHA Arth ani Vistrut Vivechan)

१. विचारी तूं अर्जुनु । (विचार कर. तू प्रत्यक्ष अर्जुन)
अर्थ: हे अर्जुना, तू स्वतःला ओळख. तू साधा मनुष्य नाहीस, तर तुझ्यामध्ये प्रचंड क्षमता आणि सामर्थ्य आहे. तू स्वतः 'पार्थ', 'गुडाकेश' (झोपेवर विजय मिळवणारा) या नावांनी ओळखला जातोस.

विवेचन: श्रीकृष्ण येथे अर्जुनाला त्याच्या मूळ स्वभावाची आठवण करून देतात. अर्जुन म्हणजे तो, जो सदैव कर्तव्यनिष्ठ आणि पराक्रमी होता. मोहामुळे तो स्वतःचे सामर्थ्य विसरला आहे.

उदाहरण: एखाद्या सिंहाने स्वतःला मेंढी समजून वागावे, तशी अर्जुनाची अवस्था झाली आहे. श्रीकृष्णाचा उद्देश अर्जुनाची आत्मशक्ती जागृत करणे हा आहे.

निष्कर्ष: आपल्या जीवनात जेव्हा आपण दुःखाने ग्रासलो जातो, तेव्हा आपण आपल्या मूळ क्षमतेला विसरतो. या ओळीतून आत्म-चिंतन करण्याची प्रेरणा मिळते.

(Emoji: 🏹🧠💡)

(Emoji Summary for Lekh) 🏹🧠💡😭💔🚫🌞🌑❌🧘�♀️🙏📜

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-08.12.2025-सोमवार.
===========================================